Nörodejenerasyon Araştırma Laboratuvarı
NDAL 2005 yılında Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü bünyesinde Suna ve İnan Kıraç Vakfı desteğiyle kurulmuştur. NDAL, Türkiye’de bir devlet üniversitesi ile özel bir vakıf arasında yapılan akademik işbirliğinin ilk örneğidir. Prestijli Kıraç bağışı, NDAL’ı Türkiye’de nörobilimi geliştirme ve nörodejeneratif hastalık biyolojisinde referans laboratuvarı olma yolunda desteklemektedir. Kıraç bağışı dışında, Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu, Tübitak, DPT ve bir dizi uluslararası proje tarafından finanse edilen NDAL, sadece Türkiye’de değil, uluslararası çevrelerde de genetik ve kompleks hastalıkların moleküler tanısında uzman bir merkez olarak kabul görmektedir.
Genetik alanındaki tecrübesini bir dizi nörolojik hastalıkta moleküler tanı hizmeti vererek kullanan NDAL, nörodejeneratif hastalık konusunda Türkiye’deki yegane referans laboratuvarıdır. Alzheimer, Parkinson, Huntington Hastalıkları, Amiyotrofik Lateral Skleroz, Miyotonik Distrofi ve Ataksiler gibi en sık görülen hastalık örneklerini bünyesinde bulunduran NDAL’daki bu DNA bankası araştırma için çok önemli bir potansiyeldir. Laboratuvarın öncelikli araştırma konusu motor nöron (özellikle ALS) ve benzeri nörodejeneratif hastalıklar ve onlara neden olan moleküler mekanizmaları anlamaktır; nörodejenerasyon sürecini tetikleyen mekanizmaları anlamak uzun zamandan beri beklenen moleküler tedavilerin yolunu açacaktır. Günümüzde geliştirilen yeni yöntemler ile insanın tüm genomu okunabilir hale gelmiş, bu bilgi yeni genlerin bulunmasını ve her yeni genle birlikte farklı mekanizmaların ortaya çıkmasını sağlamış, bu da ALS ve diğer nörodejeneratif süreçlerin tahminlerin de üzerinde bir kompleksite taşıdığını göstermiş, ve özellikle ALS ve nörodejeneratif hastalık biyolojisinde paradigmaları değiştirmiştir. Artık çok kompleks yapıları olan bu tür hastalıklarda, tek hastalık, tek ilaç hedefinden farklı, bireysel tıbba yönelik düşünmek zorunda olduğumuzu anlamış bulunuyoruz.
NDAL’ın, birçok ulusal ve uluslararası işbirliği vardır. Brown Üniversitesi Nörobilim ve Moleküler Hücre Biyolojisi programları ile olan sözleşmesi kapsamında oluşturulan fon ile başarılı Boğaziçi Üniversitesi MBG öğrencilerinin Brown’da doktora eğitimi alması sağlanmaktadır. Ayrıca, Massachusetts ve Harvard Üniversiteleri Tıp Fakülteleri ile ortak çalışmalar mevcuttur. Bu işbirliklerinin amacı, Türkiye’de günümüzde çok güncel bir disiplin olan nörobiyolojiyi ilerletmek ve özellikle de nörodejenerasyon araştırmalarında bir mükemmeliyet merkezi oluşturmaktır. Avrupa’daki işbirlikleri ALS ve nörodejeneratif hastalık konusunda uzman olan laboratuvarlarladır, örneğin Umea Üniveristesi, İsveç’den Prof. Peter Andersen ve Frankfurt Üniversitesinden Georg Auburger gibi.
Nazlı Başak’ın önderliğindeki NDAL’da halen bir doktora-sonrası araştırmacı, üç doktora, beş yüksek lisans öğrencisi, iki laboratuvar uzmanı, iki yönetici asistanı çalışmaktadır. Bunun yanında, çok sayıda lisans öğrencisi ve stajyer projelere gönüllü olarak katılmaktadır. Araştırma konusu ALS biyolojisi ve nörodejenerasyona yol açan mekanizmalar olan NDAL’ın ilgi alanları aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
• Genetik ve genomik yöntemlerle ALS’de yeni mutasyon ve genlerin bulunması
• Yeni gen ve mekanizmaların ALS oluşumu üzerindeki etkileri
• Nörodejeneratif hastalık modeli olarak Drozofila (Brown Üniversitesi ile işbirliği)
• Kortiko-spinal motor nöron gelişimi (Harvard Üniversitesi ile işbirliği)
• Parkinson Hastalığında PARK4 lokusundaki etkin mekanizmalar, alfa sinuklein proteini ve erken tanı için biyomarkör geliştirme (Frankfurt Üniversitesi ile birlikte)
• Spinocerebellar Ataksi 2’deki etkin hastalık mekanizmaları , SCA2 proteini ve biyomarkör geliştirme (Frankfurt Üniversitesi ile birlikte)
• Biyoinformatik ve sistem biyolojisinin nörolojik hastalıklarda uygulanması (Umass ile işbirliği)
NDAL’ın bilimsel danışmanları Prof. Robert H. Brown (University of Massachusetts) ile Prof. Jeffrey D. Macklis’dir (Harvard University). Bu iki bilim adamı yılda bir kere laboratuvarı ziyaret ederek çalışmaları takip etmektedirler. Kendileriyle yapılan toplantılar, ‘NDAL Brainstorming Meetings’ olarak adlandırılmaktadır. Sonuncusu Ağustos 2013'te yapılmıştır.
NDAL'ın onuncu yıl kitabı için lütfen buraya tıklayınız.
